Economische Spiegels en Toekomstvisies

Lopikerkapel, 26 november 2025 

De Najaarsledenvergadering van Kartoflex stond dit jaar in het teken van de economische actualiteit en de lopende kabinetsformatie, met een scherpe analyse van econoom en FD-columnist Mathijs Bouman. In het bijzondere Zendstation in Lopikerkapel hield hij een intrigerende keynote over de vooruitzichten voor de Nederlandse economie, de structurele uitdagingen, en de cruciale noodzaak tot investeringen.

Mathijs Bouman benaderde de situatie met zijn bekende economische bril en maakte duidelijk dat de Nederlandse economie op de korte termijn wordt belemmerd door een aantal hardnekkige, structurele problemen.

• Structurele Belemmeringen: Een krappe arbeidsmarkt, tekort aan stikstofruimte, hoge energiekosten en het woningtekort remmen momenteel de groei af.
• Lange Termijn Positief: Daartegenover staan zeer gunstige vooruitzichten op de lange termijn. Nederland beschikt over een extreem lage staatsschuld (slechts 45% van het BBP) en een enorm kapitaal bij pensioenfondsen van maar liefst €1800 miljard. Dit biedt de unieke gelegenheid om fors te investeren in de toekomst.

Kritiek op 'Consumptieve' Steun

De econoom uitte kritiek op de beleidskeuzes van recente kabinetten. In plaats van de beschikbare structuurfondsen (Groeifonds, Stikstoffonds, Klimaatfonds) te gebruiken voor noodzakelijke investeringen, zijn deze voornamelijk ingezet voor 'consumptieve' uitgaven, zoals het opvangen van de financiële klappen voor kiezers en bedrijven door hoge energiekosten.

"Door deze benadering wordt de prikkel voor noodzakelijke aanpassingen weggenomen," aldus Bouman.

Dit beleid houdt de arbeidsmarkt onnodig krap en belemmert transities. Zo wordt kansrijke arbeidsmigratie meegezogen in het asielbeleid, terwijl sectoren schreeuwen om geschoold personeel. Bouman benadrukte dat Nederland juist gebaat is bij talent van buiten dat "al klaar is" voor de arbeidsmarkt, omdat dit op de lange termijn niet drukt op de maatschappelijke kosten voor educatie en infrastructuur. Ook wordt de energietransitie en landbouwhervorming vertraagd door het steunen van verouderde structuren.

De Oproep tot Investeren en Innoveren

De kern van Bouman’s betoog was een krachtige oproep tot actie. Hij vindt dat "Den Haag" na twee jaar van relatieve stilstand in het afgelopen kabinet, nu weer aan de slag moet. Het is tijd om de focus te verleggen van het behoud van de koopkracht van de consument naar forse overheidsinvesteringen om Nederland 'toekomstproof' te maken.

Met de sterke financiële positie en lage schuldenlast kan Nederland best wat meer lenen. Bovendien ziet Bouman de gigantische buffers bij de pensioenfondsen als een uitstekende bron om investeringen aan te jagen.

Cruciaal hierbij is de arbeidsproductiviteit. Volgens Bouman is verregaande automatisering en robotisering noodzakelijk om de krapte op de arbeidsmarkt te ondervangen en het concurrentievermogen te verhogen.

Nederlandse Weerbaarheid en de Toekomst

Hoewel de groeicijfers de komende jaren gematigd zullen blijven, onderstreept Bouman dat Nederland het uitstekend doet in vergelijking met buurland Duitsland. "Vroeger werden we in Nederland verkouden als Duitsland nieste, maar Duitsland niest al deze hele eeuw, en Nederland heeft daar veel minder last van dan vroeger."

Tot slot keek Bouman met spanning uit naar het binnenkort te verschijnen rapport van voormalig ASML-topman Peter Wennink, door hem de "Nederlandse Draghi" genoemd. Dit onafhankelijke advies zal aanbevelingen bevatten om het Nederlandse concurrentievermogen structureel te verbeteren en aan te sluiten bij het recente Draghi-rapport op Europees niveau.

De keynote van Mathijs Bouman bood de Kartoflex-leden een helder, zij het kritisch, inzicht in de economische dilemma’s waar Nederland voor staat en de kansen die er liggen voor een investeringsgedreven toekomst.